MMO Oyunlar ve Geçmişi [Bölüm 2](MMO Tarihine Yön Veren Oyunlar)

Günümüzdeki MMO oyunlarına baktığımda nasıl bu hale geldiklerini hep merak etmişimdir. Eskiye dönüp baktığımızda İlk oyunlar ile son oyunlar arasındaki farkı net bir şekilde görebiliyoruz. Türün oyunlarının grafik kaliteleri ve içerikleri şaşırtıcı derecelere geldi. Gerçi grafik ve içerik kalitesinin gelişmesi oyunun kaliteli olduğunu gösterir mi tartışılır. İlerleyen videolarda bunlarıda yine konuşacağız. Gelecek videolara dair bir spoiler olsun vermiş olayım  KIPS :P 
Bugünkü videomuzun konusuda MMO Tarihine yön veren oyunlar. Türün ilk adımlarına bir göz atacağız. Bu videoda yapacağımız şey 1970-2000 li yıllar arasında çıkan oyunların bir listesi ve oyunların gelişimlerini incelemek olacak. 10 tane oyuna hızlı bir bakış atacağız. Oyunların hikayelerine, MMO Kültürüne katkılarına, ve Şuanki durumlarına bakacağız.
Herkese selamlar Dostlar, Videoya hoş geldiniz. Ben oyun rehberiniz Ümit ve sizlere bu videoda ben eşlik ediyor olucam. Hazırsanız hemen başlayalım !

Bölüm 2 - Türün İlk Adımları ve MMO Tarihine Yön Veren Oyunlar

Öncelikle neden 2000 yılına kadarki oyunlar diye soracak olanlar için açıklamam gerek sanırım. MMO tarihi çok çalkantılı süreçlerden geçti. Görkemli günleride oldu, yerin dibine sokulduğu günleride yaşadı. 1970-2000 yılları arası aslında MMO türünün başladığı, geliştiği döneme tekabül etmekte. Hatta şu yukarıya eklediğim videoda ilk oyunların çıkışına dair hikayeleri anlatmıştım. Şimdide gelişimini gösteren dönemi ve bu dönemde çıkmış oyunları ele alacağız. Dönemin oyunları firmaların türü keşfetmeleri ile başlıyor. Steam ve Half Life dan tanıdığımız Sierra’dan tutun Vindictus, MapleStory den tanıdığımız Nexon a, Blade and Soul, Gw2, Lineage, Aion gibi oyunlardan tanıdığımız NCSoft’ dan, BF, Fifa gibi oyunlardan tanıdığımız Electronic Arts a kadar şu anda bile ismini duyduğumuz neredeyse tüm firmalar gözünü MMO türüne çevirmeye ve bir şeyler denemeye başladı. Firmalar türün bağımlılık yarattığını fark etti ve kazanç sistemini de görmeleri türe yönelmelerinde büyük etken oluşturdu. Ufak hobi ve okul çalışmalarından oluşan küçük projeler zamanla büyük firmalarında içinde bulunduğu dev oyunlara dönüşmeye başladı. 

Temeli daha önceki videomda da dediğim gibi Dungeon and Dragons a ve bunun bilgisayara uyarlanmış hali olan MUD lara dayanmakta. DnD ve MUD’ ları bilmeyenler yoktur sanırım. Varsada istek doğrultusunda bunları daha geniş bir videoda ilerde anlatırım. Bir kısa bilgi daha vermem gerek, MUD lar text, grafik, pvp, hackandslash gibi kendi içinde türlere ayrılmakta. Bu kısmı özellikle söylemem gerekti çünkü ilk oyunumuz 1985 de çıkmış olan Habitat.

Mud Oyunlar

- Habitat  -

1985 yılında Lucas Art tarafından geliştirilen oyun kendisi. Grafik tabanlı ilk Mud lardan biri.1986' da American Online (AOL) da test edildi. Kısa bilgi vereyim çünkü bu ismi çok duyacaksınız. O dönemdeki internete çevirmeli ağlar ile bağlanılıyor ve en çok kullanılanda American Online. Sadece servis sağlayıcı değil arama motoru, mesajlaşma aracı ve email servisleride veriyor bu firma. İlk online oyunların büyük çoğunluğuda burada internete yayınlanıyordu. Habitat da bunlardan biri. Yenilikçi ve Grafik tabanlı olması sayesinde Modern MMORPG oyunlarının Öncüsü olma özelliği taşıyor. Oyuncular cyberpunk evreninde karakter oluşturabilir, kaynaklar için değiş tokuş yapabilir, hatta diğer karakterler tarafından soyulabilir, öldürülebilirlerdi. İlk PK sistemli, hırsızlığın falan olduğu oyun diyebiliriz aslında. Ancak oyun pilot bir çalışmaydı ve 1988 yılında kapatıldı. Çünkü oyunu online tutmak fazlasıyla maliyetliydi. Bu yüzden 1988 de küçültmeye gidildi ve değiştirilmiş haliyle Quantum Link e satıldı. Geliştirme süreci sonunda 1990 yılında Japonya daki Fujitsu firmasına devredildi. Ancak burdan sonrasını anlatmaya çokda gerek yok zira artık mmo türünden çıkmış bir oyuna dönüştü.

- Gemstone IV -

1988 yılında Simutronic adındaki firma tarafından geliştirilen bir oyun kendisi. Yine MUD temelli text tabanlı bir oyun olmakta. Elanthia adlı bir fantezi dünyasındaki karakterimizi kontrol ediyoruz. Oyunun ilk sürümü piyasa hiç sürülmedi tanıtım amaçlıymış (Ozaman niye yaptınız la bunu) 2 . sürümüde sorunlardan dolayı çokça değişikliğe gitmiş. (Batırıp durmuşlar oyunu yani) 3. sürümünde ise sonunda oturmuş bir sistem geliştirilmiş ve sevilmiş. Oyunun 4. sürümü oyunu dahada ileriye taşımış. AOL gibi büyük şirketlerle anlaşmalar yapmış ve ödüller almış. Hatta web tabanlı hale dönüştürülmüş. Şu Anda bile hala web tabanlı hali açık ve sitesinden oynanabilir halde duruyor. MMORPG dünyasının en uzun soluklu oyunu diye geçmekte. 1988 den beri hala devam eden nadir oyunlardan biri sanıyorum. 3. Sürümdeki oturmuş hali birçok oyuna örnek oldu.

- MUD Hakkında Bilgilendirme -

Burda bi parantez açmamız lazım. İlk videomda da burdada MUD lardan bahsederken MMO türüne dahil ettik. Ancak o'zamanlar türler tam anlamıyla oturmamıştı. MUD dediğimiz oyunlar tam anlamıyla devasa değiller biliyorsunuz ki. Evet Multiplayer olma özellikleri taşıyorlar ama MMO olacak kadar devasa değiller. Bu sebeple zamanın MMO ları olabilir ancak şuanın değiller. Türler belli dönemlerde çok karıştı bence ve detayları ile anlamaya ihtiyacımız var gibi. Türler karmaşasını anlatacağım başka bir videoda bunun detaylarına birlikte ineceğiz. Şuanda sıraya aldığımız oyun ise gerçek MMORPG lerin İLK örneği olmakta.

- Neverwinter Night -

1991 yılında Aol, Beyond Software ve 2 ortak firmanın daha geliştirmesi ile ortaya çıkan oyun kendisi.Grafikleri gösteren ilk Gerçek MMORPG oyun olma özelliği taşıyor. Diğer bahsettiğim bir çok oyun MUD tabanında oyunlar bildiğiniz gibi. Devasa diyebileceğimiz gerçek anlamda Grafiğe sahip ilk oyun Neverwinter Night olarak geçiyor tarihte. AOL bu dönemlerde bir çok oyuna internet servisi olarak hizmet etmişti. Ancak bu oyunda direk resmi geliştiricileri olarak hizmet verdi. Oyuncular bir karakter oluşturduktan sonra paneller belirirdi. Komutları basit bir arayüz üzerinden seçer ve seçimler yapılırdı. NPC konuşmalarında karakterin resmi gelir ve görevler veya itemler alınabilirdi. Savaşa girdiğinizde ayrı bi savaş ekranı gelir, stat ve özellikler gözükür ve yine seçimlerle düşmana ne yapmak istedğinizi seçerdiniz. Oyun dungeon, lonca, ittifak, arayüz ve grafik tabanları ile günümüz oyunlarına örnek olmuştur. Sıra tabanlı oyunlar bu oyundan büyük ölçüde etkilendi. NPC konuşmaları ve seçimleri yine bir çok oyuna örnek oldu. Oyunu 1997 yılında kapatmaya karar verdiler. Sonrasında Bioware lisans haklarını aldı ve oyunu single player bir oyuna çevirdi. Oyunun single halini hala bulabilirsiniz, artık MMO olmadığı için devamını anlatmama gerek yok sanıyorum.

- Meridian 59 -

Dönemin 5  büyük ve en bilinen oyunlarından biri bu sanırım. Archetype Interactive tarafından 1996 yılında geliştirildi. İlk 3D ve en uzun süredir devam eden orjinal çevirim içi oyun olarak geçiyor. Geliştirici ekibinde şimdilerde Niantic, Inc.'i kuran ve Google Earth ile Pokémon Go'yu birleştirip, geliştiren John Hanke adlı abimiz var. Şirket 1996 yılında oyunun yayıncısı olan  3DO tarafından satın alınmış. Oyun özellikle PVP oyuncularını hedefleyen bir oyun. Bir çok oyunun aksine seviye ve class sistemi yerine; sağlık, bireysel beceri ve yetenekler üzerine geliştirmeler içeriyordu. Bunlarıda yine canavarları keserek yapıyorsunuz. Class sisteminin olmaması size özgürlük sunar ve okullarda birden fazla beceri öğrenebilirsiniz tabi zeka dediğimiz bir sınırlama var ve her şeyi öğrenemiyorsunuz ama buna rağmen inanılmaz bir özgürlük demek yinede. Günümüzdeki oyunlarda bile pek bulamayacağımız birşey bu bence ^^ Bu oyunun çağımızdaki oyunlara yine büyük katkıları vardır. 3D olarak çıkmış olması, pvp sistemi, lonca sistemi, posta ve pano sistemi gibi bir çok şey aslında ilk olarak bu oyunda göründü ve şu anda gördüğümüz birçok sistem bu oyundan çıkma diyebiliriz. Oyunun şu anki durumuna gelecek olursak 2010 yılında oyunun dosyaları açık kaynak olarak paylaşıldı ve temeli meridian olan yüzlerce oyun çıktı. Fan yapımı bir çok meridian serverı ve oyunu görebilirsiniz. Official serverı ise şu anda Steam de Archetype Interative ve 3DO Company tarafından açılmış durumda ve hala oynanabilir halde.

- Nexus The Kingdom of the Wind -

1996 yılında Nexon firması tarafından Korede geliştirilen oyun kendisi. Benimde sevdiğim Vindictus oyununu yapan firmadır. Oyun 2D olarak tasarlanmış. Günümüze en yakın 2D MMO Oyunlarından biri diyebiliriz. Karakterimizi oluşturma ekranından itibaren Mouse ile kontrol edilen target sistemli türün ilk örneği. Günümüzdeki mouse ile kontrol edilen oyunların atası dersek yanlış olmaz. Zira metin tabanından ayrılan belkide herşeyi gui arayüzü ve mouse ile tıklayarak hallettiğimiz bir oyun. Oyun Kore deki 3 krallık dönemini konu alıyordu. Oyuncular yaratıklar keserek seviye alır, itemler bulur, geliştirir ve üretirdi. Ayrıca ev sahiplenme ve özelleştirme seçenekleride sağlardı. Lonca sistemi ile soyal faaliyetler yapabilirlerdi. Günümüzdeki target sistem, seviye, item, ve ev sahiplenme, özelleştirme gibi sistemler buradan esinlenildi. Açıkcası günümüze en yakın oyun desek çokda yanlış olmaz. Oyun 1999 yılında sonlandırıldı ve anlık 12bin kişilik oyuncu sayısına ulaşan ilk oyunlardan biri oldu. Şuanda komik gelebilir ama o döneme kadarki en büyük sayılardan biri diyebiliriz. Böylece raflarda rekorları ile yerini almayı başardı.

- The Realm Online -

1996 yılında Sierra firmasının yaptığı oyun kendisi. Eminim firmayı bilmeyen yoktur. Oyunun Pek duyulmamasından da anlaşılacağı üzere tam bir fiyasko kendisi. Oyun hakkında bilgide çok az zaten. Bu oyunu aslında listeye almayacaktım ancak hep yer edinmiş oyunların aksine bu şekilde çarkantılı oyunlarda listede olmalı diye düşündüm. Oyun dungeon tabanlı ve açık dünya tam anlamıyla yok. Sıra tabanlı şekilde düşmanlara saldırıyoruz. Oyunun internet altyapısı çok iyi ayarlanmadığı ve döneminde çıkan diğer oyunlarla karşılaştırıldığında olumsuz karşılanması sebebiyle kısa zamanda kapatıldı. Rat Labs adındaki firmaya satışı gerçekleşti ve oyunu bu firma geliştirmeye devam etti. Biraz daha oynanabilir oldu oyun bu sayede. Şuanda hala açık ve sitelerinden oyunu oynayabiliyorsunuz. Böyle sıkıntılı olmasına rağmen hala devam etmesine şaşırdım ben açıkcası ama kötü olupda kapanmayan başka oyunlarda biliyorum ^^

- Tibia - 

1997 yılında clipsoft tarafından geliştirilen oyun. Şuanda bile popüler olan nadir oyunlardan biri kendisi. Yayın ve içerikleri hala tüketiliyor. Popülerliğin zirvesine 2007 yılında ulaşmış. Pixel grafikler ve izometrik oyunların atası kendisi. Günümüze en yakın örneklerden yine biri. oyunda seviye atlamak, ganimetler elde etmek, güçlenmek ana amacımızdı. Boss savaşları ve meslekler yine oyunun en önemli özelliklerinden. PVP ve lonca sistemleri yine bu oyundada vardı. Ayrıca Tamamen açık dünya olan ilk oyunlardan. Saydığım bu özellikler nedeni ile günümüz oyunlarına büyük katkı sunmuştur. Oyunun son sürümü şuanda günümüz oyunlarına daha uyarlanmış olsada eski hali bile bir çok özellik barındırıyordu. Zaten bir çok özelliğin yine atasıdır bu oyun. Oyun şu anda hala sitesine girip oynayabilir halde.

- Ultima Online - 

Listedeki herkesin bildiği tek oyun belkide. 1997 yılında Origin ve EA firmalarının geliştirmiş olduğu oyun kendisi. MMO Tarihinin belkide en önemli oyunudur diyebiliriz. Oyun tam anlamıyla rol yapma ve seçimlere olanak sağlayan, aynı zamanda karakter güçlendirme ve geliştirme seçeneklerini en iyi şekilde yansıtan oyundur. PVP sistemi ile özellikle öne çıkar. Klan, takas, satış gibi sistemleri diğer oyunlara göre daha da geliştirmiş bir oyun kendisi. Oyundaki bir çok kendine özgü mekanik, stat ve zanaat özelliği sunuyordu. Dahada önemlisi bunu baştaki karakter oluşturma sırasındaki seçimlerle sınırlamak yerine oyun içinde dahada geliştirilebilir halde sunuyordu. Bu oyundaki serbestlik alternatif hayatların yaşanacağı ilk oyun olma özelliği taşıyor. Oyunda seviye ve sınıflar olmadan zanaat ve oyuncu ekonomisi ile yaşayan tek oyun ünvanına sahip.  Bukadar özelliği saydıktan sonra  sanıyorum günümüze katkısını söylememe gerek yok zira günümüzdeki oyunların neredeyse tamamı ultimadaki bir çok sistemi geliştirerek kullanmakta. Hatta direk kullananda var.. neyse..  100bin oyuncu sayısına ulaşan ilk oyundur ayrıca. Aldığı ödülleri saymıyorum bile ^^ Oyun hala EA bünyesinde ve oynanabilir durumda. Sitesinde bir çok bilgiyi ve içeriğede ulaşabilirsiniz tabi.

- Lineage -

Listedeki yine herkesin bileceği oyunlardan biri sanıyorum çünkü Türkiye de dahi hatrı sayılır bir oyuncu sayısı var. 1998 yılında NCSoft tarafından geliştirilen oyun kendisi. Kore çizgi roman serisine dayanan bir ortaçağ fantezi oyunu. Az önce de anlattığımız Nexus oyununun tasarımcısı Jake Song tarafından tasarlanmış. 2. oyunun aksine İzometrik bakış açısıyla oynanan bir oyun. Oyunda 7 farklı sınıf bulunmaktaydı ve yine aynı şekilde karaktere seviye kasıp geliştirmeye çalıştığımız bir yapıdaydı. Ayrıca klan sistemini daha ileriye taşımış ve kale savaşlarına ev sahipliği yapmış ilk oyundur kendisi. Öyleki klanlar kaleleri kazanmaya çalışır vergilendirme ve savunma yapabilirdi. PVP sistemi oldukça gelişmişti. Günümüzdeki klan savaşlarına ve pvp sistemine yön vermiş bir oyun kendisi. Lineage ‘in ilk sürümü yerini Lineage 2 ye bıraktı artık sürdürülen bir oyun değil ancak 2. oyununu hala oynanabilir halde.

- Everquest - 

1999 yılında Verant Interactive ve 989 Studios tarafından geliştirilen oyun kendisi. Yayıncılığını Sony ve Ubisoft yapmıştı. 3D ve gui arayüzü olmasına rağmen text mesajları ile etkileşimlerde bulunulan bir oyun. Geleneksel MUD oyuncularının seveceği düşünülerek yapılmış bir oyun aslında. MUD lardan bir çok içerik barındırıyordu. Oyunda karakter oluştururken sınıf ve ırk seçme özelliği bulunan ilk oyunlardan biri. Karakter ekranında görünüşün birçok detayını ayarlayabiliyordunuz ve o zamana göre oldukça detaylıydı bu sistem. Oyuncular seviye atlayıp karakterlerini güçlendirmeye çalıştılar. Görev ve seçimleri yaparken text komutlarını kullandılar. Yine aynı şekilde loncalar kurup pvp ler yapılabilirdi. Oyun oldukça genişti 500 den fazla bölgeye bölünmüş haldeydi. Günümüz oyunlarına yine bir çok özelliği eklemiş oldu. Bir çok ödül kazandı. Kasım 2013 e kadar gelişti ve Everquest 2 çıkana kadar piyasada kalmaya devam etti. 2015 de Daybreak stüdyosuna lisanslandı ve hala devam ediyor. Everquest 1 ve 2 oyunları şuanda hala Steam de aktif durumda ve Daybreak stüdyosu tarafından yayınlanmakta.

-- Final --

Listemizi tamamladık ama genel listeye baktığımızda gördüğünüz üzere daha bir çok oyun var bu dönemlerde çıkmış. Ancak hepsini anlatmaya kalkarsak video dahada uzayacak. Olabildiğince MMO dünyasına en büyük katkısı olan oyunları sıralamaya çalıştım. He birde bonus olsun şu oyunu göstermeden geçemicem Çok kısa bahsetmek istiyorum.

- Phantasy Star Online- 

Phantasy Star Online adındaki bu oyun daha geçenlerde videosunu çektiğim 2012 tarihinde çıkmış olan Phantasy Star Online 2 New Genesis oyununun ilk sürümü olmakta. 2000 yılında çıktı ilk sürümü. Sonic Team tarafından geliştirildi ve Sega yayıncılığını yaptı. Gerçek zamanlı ilk aksiyon RPG oyunu özelliği taşıyor. Oyunun Final fantasy den fazlasıyla etkilendiğini baktığınızda zaten anlıyorsunuz. O'Zamanlar online değildi Final Fantasy ve online olarak benzerini yapma fikrini bu ekip üstlenmiş. Bu türe belkide en farklı bakış açılarından biriydi kendisi. Hikayesel ve Scifi özellikleri barındırıyordu oyun. Ayrıca Aksiyon RPG oyunlarının dediğim gibi ilk örneklerinden. MMO tarihinede büyük katkısı olduğunu yine söylememiz gerek. Şuanda 2020 de Steam 2. versiyonu yüklenmiş halde duruyor.

Böylece listemizi ve oyunların gelişimlerini bir şerit halinde görmüş olduk. Hangi oyunların hangi firmalar tarafından çıkarıldığını. Hangi firmaların ve oyunların MMO dünyasına katkı yaptığını artık görebilirsiniz. Text tabanlı oyunlardan başlayan, 2D ve 3D ye doğru ilerleyen, İçerik ve RPG öğelerinin gelişimlerini daha net şekilde görebiliyoruz. Zaman içinde parça parça gelişen ve ilerleyen bir süreç… MMO Oyunları bir günde oluşmadı. Bu videoda bu uzun sürecin adım adım izlerini paylaşmaya çalıştım. Videoyu sonuna kadar izlediğiniz için teşekkürler. Umarım keyif almışsınızdır ve sonraki videoyu sabırsızlıkla beklersiniz. Sonraki videoda görüşmek üzere. Oyunla ve sevgiyle kalın dostlar ^^

Videonun ham halinide şöyle bırakıyorum. Keyifli seyirler ^^

Ümit 'RecLast' Eski

MMO Tarihine Yön Veren Oyunlar